9V NiCd-NiMH PİL ŞARJ DEVRESİ

Bu yazımda sizlere iki güzel pil şarj devresi sunacağım. Devrelerdeki eleman değerleri değiştirilerek farklı pil türlerine uyarlanabilir. Burada size sunacağım devre ile 6F22 tip nikel tabanlı piller şarj edilebiliyor. Bu tip piller artık yaygın kullanılmıyor. Ancak bazı multimetrelerde, güvenlik görevlilerinin kullandığı el dedektörlerinde hala bu pillere ihtiyaç oluyor. İsterseniz internet üzerinden de pil şarj devresi sipariş vererek satın alabilirsiniz. Ancak kendiniz yapmak isterseniz bu iki devre işinizi görecektir.

UYARI: Bu içerikte anlattığım devreler test edilmemiştir ve teoriktir.

TİP-1

Birinci devre yapı açısından gelişmiş bir şönt regülatör devresidir. Bu tip yapıları genellikle amatör lityum BMS devresi yapımında kullanıyoruz. Devre 12V adaptör ile çalışmaktadır. Bir adet TL431 entegresi, pil voltajını ölçmektedir. Devreye güç uygulandığında pil 560 Ohm 1 Watt direnç üzerinden akımı sınırlandırılarak şarj olmaktadır. Bu esnada BD140 yalıtımdadır ve 1k direnç üzerinden kırmızı LED "pil doluyor" uyarısı vermektedir. Pil seviyesi 9,5V seviyelerine eriştiğinde 8,2k ve 3k gerilim bölücüsünden referans alan TL431, aniden iletime geçer. Bu, bir PNP transistörü olan BD140'ı iletime geçirir. Transistör, 100 Ohm-1 Watt'lık direnci artı ve eksi güç hattına paralel bağlar. Aynı anda, TL431'in iletime geçmesi sebebiyle "pil doldu" uyarısı verecek olan yeşil LED parlar. Adaptörden gelen güç, artık pile çok fazla baskı yapamaz ve pile akan akım yaklaşık-eşit sıfır olur. Şarj tamamlanır. Kullanıcı pili cihazdan istediği zaman alabilir. Pilin şarjda takılı kalması çok önemli değildir. Zira adaptör, cihazı beslerken pil de güç kaybettikçe azar azar şarj akımı almaktadır.

Dirençlerin üzerindeki işaretler Rus elektronik standardıdır. Bunları dirençlerin watajlarını belli etmek için ben çizdim. 1k, 8,2k, 3k dirençler çeyrek watt; 560 Ohm ve 100 Ohm dirençler 1 wattır. 

Eğer TL431 iletime geçmiyorsa, ya da devrede tutarsızlık oluşuyorsa, yeşil LED'e paralel şekilde direnç bağlamayı denemelisiniz(şemada kesikli çizgiyle görüyorsunuz). Bu direncin değeri 220 ohm ila 1k aralığında olabilir. Ayrıca TL431'in anot ve katot bacakları arasına 100nF değerinde bir mercimek bağlamak, devrenin daha tutarlı ve düzgün çalışmasını sağlayacaktır.

Bu devre, bazı küçük değişiklikler yapılarak daha farklı pil türlerini şarj etmek için kullanılabilir. Örneğin 560R'yi 100R-5Watt  ile; 100R'yi de 27R-5Watt taş direnç ile değiştirin. BD140'ı BD243 ile değiştirin. Böylelikle şarjlı elektrik süpürgesi veya şarjlı tornavida pillerinizi de şarj edebilirsiniz. Gerilim bölücü dirençleri de buna uygun şekilde değiştirmelisiniz.

TİP-2

Yukarıda gördüğünüz ikinci devrede ise daha farklı bir metot kullandım. Bu kez basit bir NPN transistör var. Devreye 12Volt DC uyguladığınızda pil 470 Ohm direnç üzerinden yavaşça şarj olmaya başlar. Bu esnada 1k üzerinden kırmızı LED yanmaktadır. Pilin seviyesi düşük olduğu için 470 ohm'dan sonraki hattın voltajı pilin voltaj seviyesine çökmüştür. Bu nedenle 9,5Voltlar seviyesinde iletime geçmeye programlanmış transistör ve zener ikilisi yalıtımdadır. Pil gerilimi yeter seviyeye yükseldiğinde, 1N4103 (9,1V zener) diyodu iletime geçerek transistörü tetikler. Transistör turn-on olduğunda, 100 ohm direnci tabana çeker. Transistörle birlikte yeşil LEDin katodu da tabana çekilmiştir. Bu "besleme gerilimi = Pil gerilimi" koşulunun ortaya çıkmasına neden olur ve şarj durur.

Yeşil LED'e seri olarak bağlı direncin değeri konusunda kararsız kaldım. Devre test edilmediği için bu direncin değerini deneme-yanılma yöntemiyle siz bulmalısınız. Öyle tahmin ediyorum ki 22R ila 100R aralığındaki bir direnç işe yarayacaktır. Ama bundan emin değilim.

Devreleri kurmak çok çok zor değil. Üstelik komponentler çok kolay temin edilebiliyor. İsterseniz bir parça delikli plaket ve tel kullanarak bu devreleri kurabilir ve kullanabilirsiniz. Kendin yap pil şarj devresi nasıl yapılır konulu içeriğimi okuduğunuz için çok teşekkür ederim.

İyi çalışmalar dilerim.

seron

basitelektronikprojeler.blogspot.com