12V Röleli Çakar-Flaşör Devresi

Çakar devreleri adından da anlaşılacağı gibi bir ışık kaynağını göz kırpar gibi kısa bir süre yakıp söndüren devrelerdir. Çok fazla çeşidi var ve piyasada da oldukça rağbet görüyor. Sitemde bunlarla ilgili birçok devre paylaşacağım. 

Bu yazımda size tek transistörlü basit osilatör devresi ("single transistor flasher circuit" ya da "world's simplest oscillator" olarak da biliniyor) temeline dayanan yapımı çok kolay ve ucuz bir flaşör devresi göstereceğim. Lakin size vereceğim devre aşağıdaki değil, lütfen sabırlı olun. 

Devreyi görür görmez "YANLIŞ" olduğunu düşündüğünüzü biliyorum. 

-Transistör neden ters? 

-Beyz neden boşta? 

-Bu devre çalışmaz, ya da 

-Bu devre beyz boştayken nasıl çalışacak? gibi soru ve önerilerle daha önce de karşılaştım. Aynı soruları ben de sordum, merak etmeyin. Size izah edeyim. 

ÇALIŞMASI

Tüm diyotlar aslında birer zener diyodudur ve her yarıiletken devre elemanı, yapısından dolayı bazı ilginç karakteristikler gösterebilmektedir. Transistör, yukarıdaki gibi gerilim yönüne ters şekilde bağlandığında ve beyzi boşta bırakıldığında, bir tür zener diyodu ya da "diyak" gibi davranmaktadır. Ancak maalesef çok sınırlı ve dar bir  voltaj aralığı için geçerli bu. Devreye gerilim uygulandığında, kondansatör boş olduğu için bir süre kısadevre gibi davranacaktır. Bu esnada transistörün Emetör ve Kollektör uçlarındaki gerilim 12Voltun çok altındadır. Kondansatör belli bir seviyeye kadar şarj olduğunda, transistör aniden açılır (turn-on). Açılır açılmaz kondansatörden ve kaynaktan gelen gerilim transistör üzerinden LED'e akar. Bu, o kadar kısa süre gerçekleşir ki, LED, göz kırpar gibi bir an yanıp söner. Bu esnada kondansatörün voltajı yine düşmüş olur. Ve süreç yeniden başlar.

Alternatif bir konu burada.

Devre, kararlı bir yapıya sahip değildir ve az evvel de belirttiğim gibi çalıştırma gerilim aralığı çok dardır: 10V-13V. Bu voltajların dışına çıkıldığında ya hiç çalışmayabilir ya da LED'i sönük şekilde devamlı yanıyor bırakabilir.

Ayrıca LED kesinlikle yeşil, sarı, turuncu, kırmızı renklerden seçilmelidir. Mavi ve beyaz LED'ler ile devre çalışmamaktadır. Yani özetle: besleme gerilimi regüle 12V olmalı ve LED de mavi ve beyaz haricinde olmalı. (Bu notlar, voltaj 12V ise geçerli; voltajı arttırmak şartıyla beyaz ve mavi LED'de kullanmayı deneyebilirsiniz.)

12V besleme hattına bağlanmış direnç, 1k değerindedir ve biraz aşağı ya da çok yukarı oynayabilir. Bu, devrenin LOW aralığını arttırıp/azaltır. LED'in yanma süresi genellikle hep çok kısadır (bir saniyeden biraz kısa). LED ile eksi hattı arasında 100R ila 220R civarında bir akım sınırlama direnci konabilir. Bu belki bir miktar HIGH süresini arttırabilir.

Bu devre ile sadece belirttiğim renklerde LED sürebilirsiniz. Ancak iş röle ya da güçlü flaş lambaları sürmeye geldiğinde bu devreyi geliştirmemiz gerekir. Bu nedenle ben de devre üzerinde bazı modifikasyonlar yaparak geliştirdim ve röle sürebilir hale getirdim.

Devreye dikkat edin. Bir önce verdiğim basit osilatör devresinin aynısını yatırarak çizdim. Devrenin bir röle devresini sürebilmesi için, transistörün LED'i parlatacağı Kollektör bacağından bir uç çıkardım ve 10k direnç ile bir başka transistörün beyzini uyardım. Böylelikle LED her çakışında röle de bir süre için aktif olacak ve kontaklarına bağlanmış olan lambayı anlık olarak yakıp söndürecektir.

Devreyi bizzat test etmedim, ancak denemekte de fayda var. Devrenin kalbi olan bir transistörlü flaşörün çok hassas olduğunu söylemiştim. Bu devrede nasıl çalışacağını ya da çalışıp çalışmayacağını kestiremiyorum. Ancak eğer sorun çıkartırsa küçük bazı modifikasyonlarla düzeltilebilir. Bu arada devre şemasında sol taraftan güç girişi 12V olacaktır. Röle de 12Volt'luk röledir.

Devreyi basmak isteseydim, şöyle bir bakır plaket planı oluştururdum:

3D görüntüsü:

Gördüğünüz gibi son derece küçük bir karta kurulabiliyor. İsterseniz delikli plaket de kullanabilirsiniz. Yine de ben size baskı için gerber vereceğim isterseniz onu da indirebilirsiniz.

Notlar:

-Devrenin besleme kaynağı ile rölenin süreceği yük ortak olabilir.

-Devrenin besleme kaynağı ile yük devresinin kaynağı ayrı tutularak, istenirse 110V, 220V lambalar da sürülebilir. 

-Rölenin sürebileceği yükün gücü, kontak akımları ile sınırlıdır; bu akım değerini aştırmayın ve bu değerlere yaklaşmamaya çalışın. 

-220V lamba sürdürecekseniz güvenlik önlemlerine dikkat edin, çarpılmayın.

Bugünlük bu kadar. İyi çalışmalar dilerim.

BASKI ŞEMASINI İNDİR

seron

basitelektronikprojeler.blogspot.com