KAMA STAR IŞILDAK TAMİRİ DEVRE ŞEMA

Bu yazımda sizlere bir otomatik ışıldak tamiri hakkında bilgi vereceğim. Kama Star KS715 ışıldak arızasını tesbit edeceğiz. Arızanın nedenlerini anlayacağız. Daha önce de bozuk ışıldağı tamir etmekle ilgili yazılar yayınlamıştım. Blog sitemde araştırma yaparak bulabilirsiniz.

Bir elektronik forumunda birisi elindeki ışıldağın arızalı olduğunu söyledi ve fotoğraflar gönderdi.

Fotoğraflardan anlaşıldığı kadarıyla ışıldak devresinde bazı sorunlar vardı. Bazı komponentler yanmıştı ve akülerden birisinin köşesinde kısadevre nedeniyle erimiş bir bölge tesbit ettim.

Bu tür arızalar çin malı tüm ışıldak ve el fenerlerinde görülür. Sebebi yanlış tasarlanmış devredir. Işıldakların hemen hepsinde transformatörlü adaptör kullanmak yerine ucuz olmasından ötürü "trafosuz adaptör devresi" kullanılır. Trafosuz adaptör devresi şebeke gerilimine seri bağlı X1 ya da X2 tip kutupsuz kondansatör ve diyot köprüsünden oluşur. Aşağıda bir el fenerinden çıkarılmış trafosuz adaptör var:

Ancak bu tür devreler oluşturulurken ışıldak ve fener üreten firmalar büyük bir yanlış yapıyor. Seçilen kutupsuz kondansatörün kapasite değeri olması gerekenin çok üstündedir. Bu durum ışıldak devresindeki elemanların kısa zamanda bozulmasına neden oluyor. 

Işıldak, sürekli olarak prizde kalması gereken bir acil durum cihazıdır. Elektrikler kesildiğinde derhal devreye girerek aydınlatma sağlamalıdır. Bu nedenle besleme devresinin hergün-24 saat prizde kalması gerektiği gözönünde bulundurularak çok dikkatli tasarlanması gereklidir. Trafosuz adaptör devresi, ışıldak devresine ve aküye yüksek gerilim baskısı uygular. Bu nedenle çok düşük akım sağlanmalı, dolayısıyla kapasitif değerinin çok düşük olması gereklidir.

Fakat çinli firmalar, bu kapasitörün değerini çok yüksek değerlerde seçmektedir. Bu da cihazın kısa sürede bozulup çöp olmasına neden oluyor.

Kondansatör 2,2uF değerinde. Bu, devreye yüksek gerilim altında yüksek akım akmasına neden olacak ve cihazın parçalarının kızarmasına neden olacak. Oldu da zaten. Bu fotoğraf ışıldağı arıza yapmış bir başka kişiden gönderildi. Böyle bir devre için 680nF-400V üzerinde kapasitör seçilmemeliydi.

Şimdi kama star marka şarjlı ışıldak devremize dönelim. Devrenin fotoğraflarına bakarak yanan elemanları tesbit etmeyi kolaylaştırmaya çalıştım. 

Bu resimdeki PCB'nin devre şeması aşağıdaki gibidir:

Şemada bazı bağlantıları renkli çizdim. Bunlar PCB'de görülen kablolardır. Böylelikle bağlantıları anlamak kolaylaşacaktır. Bu, internette sık karşılaşacağınız basit bir otomatik ışıldak devresidir. Çinli firma, devreyi basit ve ucuz tutmuş. Ancak doğru parçalar seçilmesi şartıyla etkili bir devredir. Fotoğraflarda transistörün ne olduğunu göremiyorum. Bu nedenle şemadaki transistörün BD139 veya MJE340 olabileceğini tahmin ediyorum. BD139 en fazla 80Volt'a dayanır. Ancak MJE340 300V gerilim tahammülüne sahiptir. Devreye 220V girmektedir. Akım şiddeti çok düşük olduğu için aküler bu gerilimi kendi gerilim seviyelerine çökertir. Bu da devrede düşük gerilim tahammülü olan bir transistör kullanılabileceği anlamına gelir. Ancak aküler bir sebepten bozulurlarsa ya da devreden çıkarlarsa, transistörler ve diğer parçalar yüksek gerilime maruz kalarak bozulurlar. Kullanılması gereken transistör değeri 350V üzerinde olmak zorundadır. 

ARIZA NEDENLERİ VE ÇÖZÜMÜ:

Girişte kullanılan 2,2uF-400V seri kondansatör aşırı yüksek kapasitededir ve devreye 220V-150mA akım sağlar. Bu, çok yüksek bir değerdir. Aküler kısa zamanda şarj olurlar ve cihaz fişten derhal çekilmelidir. Ancak yukarıdaki arıza durumunda muhtemelen devre uzun süre prize takılı kaldı. Aküler aşırı şarja gitti. Akülerden birisi içerden kısadevre verdi ve oluşan kısadevre, PCB üzerindeki parçaların kızarmasına neden oldu. Aküler bir süre sonra devreden çıktılar. Bu, devrede görülen 100uF-16V elektrolitik kondansatör üzerine 310V kadar gerilim düşmesine neden oldu. Kondansatörün doruk gerilim tahammülü 16V olduğundan, şişti ve patladı (resimde görülüyor). 

Yüksek gerilime maruz kalınca muhtemelen transistör de yandı. Bu PCB üzerinde 2 adet direnç, bir kondansatör ve transistör değişecek. Ayrıca girişteki 2,2uF-400V kondansatörün de değişmesi gerekli; daha küçük bir değer seçilmelidir.

NASIL TAMİR EDİLİR?

Devre şemasına bakarak kızarmış dirençler hakkında tahmini değerler oluşturduk. Kırmızı LED'in hemen yanındaki direnç muhtemelen 3k3 değerindedir. Deneme-yanılma yoluyla daha küçük ya da daha büyük değerlere gidilebilir. Elektrolitik kondansatör, imalattan yanlıştı zaten. Doğru değer en az 350V olmak koşuluyla 10uF olabilir. Böyle bir kondansatör fiziksel olarak çok yer kaplayacağı için firma daha düşük voltajlı tercih etti ama en azından 100V denemeliydi. Transistörün beyz direnci yine tahmini olarak 4k7 civarında olabilir. Daha düşük ya da yüksek olma ihtimali de var ancak 10k üzerinde takmaya gerek yok. Işıldağı tamir etmek için yapılacakları sıraya koyalım:

1-2,2uF kondansatör 470nF-400V veya 680nF-400V ile değiştirilmelidir. Bu, ışıldağın uzun ömürlü olması için gereklidir. 

2-LED'in akım sınırlayıcı direnci 3k3 denenmelidir. Kırmızı LED bozuk olabilir. Onu da değiştirin.

3-Yanık diğer diren. (PCB'de transistörün hemen yanında) 3k3...10k aralığında olabilir. 

4-Elektrolitik kondansatörü 350V-10uF ile değiştirin. Bu kondansatörler üreticisine göre büyük ya da küçük tipte olabilir. Küçük tipte bulamazsanız 100V-10uF takabilirsiniz. 

5-Transistörün adı belli değil. BD139 ya da 300V-350V bozulma gerilimine sahip TO-126 kılıf transistör tercih edin.

Resimde olmayan 6- Aküleriniz yüksek ihtimalle öldü. Kablolarını ayırıp tek tek test edin. Kısadevre veren akü varsa bunları devreden ayırın. Mümkünse tüm aküleri yenileri ile değiştirin. Çünkü eski akülerle beraber yeni akü kullanmanız başka sorunlara neden olabilir. Eski akülerinizi çöpe atmayın, akü aldığınız yere bağışlayın.

Son olarak eğer ışıldak devresinin PCB'si lazım olursa diyerek KiCAD ortamında çizimini yaptım. İsterseniz baskıya hazır Gerber ve PDF dosyalarını indirebilirsiniz. 

PCB'de "LED+" ifadesini LED- kabul edin. Küçük bir yanlışlık olmuş, baskı şemasına onu düzelttim. (LED+ ve LED- yazılarını görmezden gelin.)

BAĞLANTI ŞEMASI:

Bağlantı şeması doğru. Bu kez LED+ ve LED- doğru gösteriliyor. Diğer fotoğrafları düzeltmek uzun sürecekti. 

Eksi kablosunu PCB'nin arka yüzeyinden LED- yazan yere lehimleyin.

Kama Star Işıldak PCB baskı şemasını >>BURADAN İNDİRİN<<

İyi çalışmalar dilerim.

seron

basitelektronikprojeler.blogspot.com